بازار سیاه جدیدی به نام بورس

آرمان ملی: اقدامات صورت گرفته برای سامان‌بخشی به بازار خودرو بدون بهره‌گیری از نظرات کارشناسی و نگاه جامعه به چالش‌های موجود نه تنها به بهینه‌تر شدن اوضاع کمکی نکرده بلکه آشفتگی بیشتری را موجب شده است. کارشناسان معتقدند عرضه خودرو در بورس با وجود رانت‌ها و بازارسازی‌هایی که صورت می‌گیرد موجب ایجاد بازارسیاه مدرنی در بستری به نام بورس شده است که نه تنها منافع مردم را شامل نمی‌شود بلکه به منتفع شدن صاحبان این صنعت منجر می‌شود این درحالی است که کارشناسان بر این باور هستند که صنعت خودرو نیاز به اصلاحات ساختاری و افزایش نظارت در این حوزه برای بهبود نسبی نیاز دارد.

پشت پرده واردات و عرضه خودرو در بورس

علی علی لو رئیس سابق کمیته تحقیق و تفحص مجلس شورای اسلامی در این خصوص به «آرمان ملی» گفت: ساختار مدیریت صنعت خودرو اشتباه و غلط است و از این رو تصمیمات اخذ شده در زمینه‌های واردات، فروش خودرو از طریق بورس نیز اشتباه است و نتیجه‌ای در بر نخواهد داشت . او افزود: فرآیند واردات خودرو به خودی خود رویکردی مطلوب تلقی می‌شود اما مدیریت صورت گرفته در این خصوص مناسب نیست و هیچ کمکی به تعدیل قیمت و در راستای حفظ منافع مردم شکل نگرفته است، هر چند این معایب خیلی پیش از اجرایی شدن واردات خودرو به دولت و مسئولان ذیربط هشدار داده شده بود اما هیچ توجهی به نظرکارشناسان و دلسوزان در این خصوص نشد، چراکه برخی منافعشان ایجاب می‌کند که روند واردات خودرو فعلا به این شکل باشد یا برخی از افراد هم شاید به اشتباه به تایید روندِ فعلی امور در صنعت خودرو و تصمیمات اخذ شده دراین خصوص می‌پردازند. علی لو اضافه کرد: هر چند واردات خودرو می‌تواند مزایای خوبی مانند؛ از بین رفتن انحصار، تنوع انتخاب مصرف کننده، رقابتی شدن بازار خودرو و… را به دنبال داشته باشد اما با در پیش گرفتن روش و مدیریت کنونی هیچ تغییری که ایجاد نمی‌شود بلکه به رانت بیشتر و خلأ و چالش‌های بیشتر خواهد انجامید، تغییر در صنعت خودرو نیاز به هدفمندسازی و تغییر ساختار در این بخش نیاز دارد که نیاز به همت در بخش‌های مختلف و حذف رانت‌های مختلف در بخش‌های مختلف دارد.

ورود خودرو در بورس برخلاف اهداف کلی این فرآیند است

این نماینده سابق مجلس درباره ورود خودرو به بورس گفت: ورود هر کالایی به بورس با هدف تعدیل قیمت و توسعه عدالت اجتماعی و حذف سوداگری و کشف قیمت‌های جدید و رعایت مصالح جدید مصرف کننده و تولیدکننده انجام می‌شود که با نظارت و مدیریت مطلوب امکان پذیر است اما فقدان نظارت در این زمینه خروجی فرآیند ورود خودرو به بورس را معکوس ساخته است به نحوی که به محض عرضه خودرویی جدید در بورس تعدادی از افراد فعال در این صنعت با رانت یا به شکل مستقیم بلافاصله اقدام به اعلام خودروهای کاذب در بورس می‌کنند و در صورت مواجهه با اعتراض با این روند می‌گویند خودرو با عرضه علنی و مستقیم در بورس و به دلیل متقاضی بسیار با قیمتی بالاتر از حد انتظار به فروش رفته است، این در حالی است که خودِ مالکان به قیمت سازی و افزایش قیمت‌ها همزمان با عرضه خودرو اقدام می‌کنند و در حقیقت بورس تبدیل به بازار سیاه مدرنی در این عرصه شده است.

سیاه بازان بازار خودرو چه کسانی هستند؟

رئیس سابق کمیته تحقیق و تفحص مجلس صنعت خودرو توضیح داد: بسیاری از کارشناسان و مسئولان تا کنون بارها نسبت به این وضعیت به مجلس و مسئولان هشدار داده‌اند، اما گویا برخی مدیران دوست ندارند که بشنوند و بازارسازی‌های موجود در این زمینه را می‌بینند، اما هیچ واکنشی نشان نمی‌دهند و در بسیاری از موارد خودروهایی با ارزش مثلاً ۳۵۰ هزار تومان به قیمت بیشتر به عنوان مثال حدود ۴۵۰ هزار تومان در بورس به فروش می‌رسد. علی لو بیان کرد: صنعت خودرو در اکثر عرصه‌ها مانند بورس مردم را مجبور می‌کند تا بین دو گزینه بد و بدتر مجبور به انتخاب شود، این مشکلی است که در اکثر دولت‌ها تا کنون وجود داشته است و بسیاری امیدوار بودند که با آمدن آقای رئیسی این مشکل حل شود.

توقف بازار سیاه خودرو در بورس کالا

این گزارش حاکی است؛ درست قبل از انتشار اطلاعیه عرضه خودرو در بورس کالا، به یک باره قیمت خودرو در بازار آزاد افزایش می‌یابد و عملیات روانی برای ترغیب مشتری و متقاضیان خودرو آغاز می‌شود. اپلیکیشن‌های فروش خودرو نیز قیمت خودروهای مورد نظر که قرار است در بورس کالا عرضه شود را بالاتر از نرخ معقول آگهی می‌کنند، آنگاه رسانه‌ها و سایت‌های خبری آگهی عرضه خودرو در بورس کالا را منتشر کرده و خریداران نیز باتوجه به قیمت‌های کاذب در بازار سیاه فیزیکی، وسوسه می‌شوند تا در بورس کالا برای خرید خودرو ورود کنند.

دلالی به شیوه نوین در بازار ارز و خودرو

از همین مرحله کار بازار سیاه نوین عرضه خودرو در بورس کالا آغاز می‌شود، سود را چه کسانی می‌برند؟ خودرو ساز، بورس کالا، کارگزاری بورس، دارایی و دیگر فعالان بازار خودرو. و اما چگونه؟ خودرو به‌طور مثال مبلغ تمام شده کارخانه آن ۱۸۵ میلیون تومان است، با عوارض و دارایی و دیگر پرداختی آن قیمت نهایی آن ۲۱۰ میلیون تومان خواهد بود که البته تحویل آن ۹۰ روز آینده است، اما همینجاست که بازار سنتی کار خود را کرده است و متقاضیان فریب قیمت بازار آزاد را خورده و قیمت بیش از ۵۰ درصد از قیمت کارخانه را ثبت می‌کنند، به طوری که به اصطلاح کشف قیمت خودرو ۱۸۵ میلیون تومان بر پایه ۳۵۰ میلیون تومان خود را نگه میدارد، اما همینجا داستان بازار سیاه نوین تمام نمی شود، هزینه‌های جانبی است که براساس مبلغ کشف قیمت معامله محاسبه و توسط خریدار باید پرداخت شود و ادامه داستان بازار سیاه نوین برای خریداران ادامه خواهد داشت تا جایی که خودرو با ۶۰ درصد قیمت بالاتر خریداری شده و این افزایش قیمت کشف شده نیز به حساب خودروساز می‌رود تا ۹۰ روز دیگر که خودرو تحویل گردد.

ضرورت مقابله با بازار سیاه خودرو

اما نکته جالب داستان اینجاست؛ در بوق و کرنا می‌کنند که خریداران خودرو نسبت به بازار آزادخودرو سود کردند حال باید چه کسی در مقابل گردنه سوداگری عرضه خودرو بایستد و با بازار سیاه نوین مقابله کند تا جیب خریداران خالی نشود، سوالی است که باید از نمایندگان مجلس در کمیسیون صنایع سوال نمود و قوه قضائیه نیز به‌طور جد باید جلوی این مکانیزم نادرست عرضه خودرو را هرچه سریع‌تر بگیرند و زیان خریداران نیز جبران شود.